BİBER YETİŞTİRİCİLİĞİ Ekonomik Önemi Biber, Dünyada ve Ülkemizde değişik şekillerde yoğun olarak tüketilen önemli bir sebze türüdür. Ülkemizin her bölgesinde az veya çok biber yetiştiriciliği yapılmaktadır. Taze tüketimin yanında, toz biber, salça, közleme, sos, turşu ve ana yemeklerin içerisinde çok değişik şekillerde değerlendirilmektedir. 2009 yılında, dünyada 28.5 milyon ton biber üretimi bulunmakta olup bunun Türkiye 1.84 milyon tonunu üretmektedir. Yurt dışına taze, turşu, salça, kurutulmuş halde, kırmızı toz biber ve közlenmiş biber olarak ihraç edilir. Biber ürününün sanayisi oldukça yeni fırsatlar oluşturmaktadır.
İklim ve Toprak İsteği Biber ılık ve sıcak iklim sebzesidir. Biberin en uygun sıcaklık isteği 2O-30°C’dir. Bitkiler 5°C ye kadar hayati işlevlerini devam ettirirler. Yalnız 8°C'den sonra çiçek tomurcuklarının oluşumu durur. Bitkiler O°C ve bazen 2°C'ye kadar olan çok kısa süreli soğuklan nadiren donmadan atlatırlar. Çünkü sıcaklık eksi 2-3°C'ye düştüğü zaman tamamen zararlanır. Soğuğun, uzun süre devam etmesi halinde O°C'nin altındaki sıcaklıklarda ölüm meydana gelir. 35°C’nin üstündeki sıcaklıklarda bitki gelişmesi ve büyümesi çok yavaşlar. 45°C'nin üzerindeki sıcaklıklarda büyüme tümüyle durur. Yüksek sıcaklıklarda meyvelerde acılaşma da başlar. Sıcaklık ile birlikte toprak rutubetini de sever. Bitkilerin iyi bir gelişme göstermesi düzenli sulamaya bağlıdır. Diğer taraftan gereğinden fazla sulamadan da kaçınılmalıdır. Sıcaklığın biberlerde meyve bağlama ve olgunluğu üzerine de etkisi vardır. Örneğin, iri kampana biberleri üzerinde yapılan çalışmada. bunların 15-21°C'lerde yüksek oranda meyve bağladıkları ve dolayısıyla çok iyi sonuç verdikleri görülmüştür. Bunun yanında sıcaklık 15°C'nin altına düştüğü ve 32'C'nin üzerine çıktığı durumlarda da sonuç iyi olmamıştır. Diğer taraftan acı ve tatlı biberler üzerinde yapılan çalışmalarda, acı biberlerin tatlı biberlere nazaran fazla olmamak şartlıyla yüksek sıcaklığa karşı daha toleransılı oldukları belirlenmiştir. Biberlerin gün uzunluğuna karşı nötr oldukları, bununla birlikte, ışık şiddetinden kısmen hoşlandıkları görülür. ışık yoğunluğunun düşmesi bitkilerde bol yapraklı bir görünüm kazandırır. Çiçek tomurcuklarının oluşumu durur. Meyve verimi azalır. Buna karşılık, ışık şiddetinin artması meyve oluşumu artırır. Biberler ışık ve sıcaklık yanında nemden de hoşlanır. Kuru bir ortamda iyi gelişmez. Biberler hiçbir zaman susuz bırakılmamalıdır. Toprakta devamlı % 60-70 nem bulunmalıdır. Sudan hoşlanması yanında, fazla suya karşı kökler duyarlıdır. Çabuk çürür ve hastalanır. Suyun azalması ile meyveler küçük kalır ve irileşmez. Çoğu kez çiçek silkmeleri görülür. Aynı durum suyun düzgün verilmemesi, yani bir bol sulamadan sonra, bitkiyi uzun süre susuz tutup tekrar bol su vermekle de ortaya çıkar. Genelde toprak istekleri fazla değildir. Kökler narin yapıda olduklarından ağır, killi, havasız, su tutan topraklarda yetişmez. Buna karşın kumlu topraklarda, su ve besin maddesi temin edildiğinde sonuç olumludur. Biberler tınlı-kumlu, tınlı-hafif killi, organik maddesi zengin topraklar üzerinde en iyi gelişmeyi ve verimi verir. Toprak pH’sının 6.0-6.5 olmasını ister.
Gübrelemenin Yapılması Tarlada biber tarımının 3-4 yılda bir, serada ise 2-3 yılda bir aynı yere getirilmesi gerekir. Oysa peş peşe aynı yerde biber yetiştiriciliği yapılabilir. Biberden önce Leguminosae (baklagiller), Cruciferae (lahanagiller), Umbelliferae (şemsiyegiller) familyasından bir bitki gelmesinde bir sakınca yoktur. Bu bitkiler bibere iyi bir toprak bırakır. Biber topraktaki organik maddeden hoşlanır. Dekara 3-5 ton yanmış ahır gübresinin tarla hazırlığı sırasında toprağa karıştırılmasında fayda vardır. Ayrıca dekara 25-30 kg azot, 8-15 kg fosfor, 25-30 kg potasyum ve 10-12 kg kalsiyumlu ticari gübre verilmelidir. Azotun %50’si dikim öncesi toprak işlemede, %25’i ara çapada, geri kalan %25’i de çiçeklenmeden önce, fosforun tamamı dikim öncesi toprak işlemede, potasyumun %60-65’i dikim öncesi toprak işlemede, geri kalan %35-40’ı ise çiçeklenme öncesinde toprağa verilmelidir. Kalsiyum azotlu gübre formunda verilmelidir. Toprak yapısına göre biberin güre ihtiyacı değişir. En doğru gübreleme; toprak analizi yaptırdıktan sonra hazırlanan gübreleme programına göre yapmaktır.
Yetiştirme Tekniği
Biber tohumları viyollere ekilir. Birçok yetiştiricinin
yaptığı gibi serpme ekim yapılması önerilmez. Çünkü
bakım işlerinin kolaylığı ve fidelerin pişkin olarak
yetişmesi için viyollere ekim tercih edilmelidir. Viyollere
standart tohum kullanırken 3-4, hibrit tohum kullanırken 1
adet tohum tohumun 2-3 katı derinliğe ekilir.
Tohum ekim zamanı bölgelere göre değişir.
Fidelerin açıktaki yerlerine dikim zamanı göz önünde
tutularak tohum ekim zamanı belirlenir. 10-15 günde
tohumlar çimlenerek çıkışlar başlar. Fideliğin gece
sıcaklığının 10 oC gündüz ise 20-25 oC’ nin altına
düşmemesi gerekmektedir. Viyolede tohum çıkışının iyi
olması için toprak neminin korunması gerekmektedir. Fazla
nemi olduğu zaman ise tohumlarda çürümeler meydana
gelmektedir. Fidelilerde yapılacak bakım işleri; ot alma,
zamanında sulama, gübreleme, hastalık ve zararlılarla
mücadeledir
Biber yetiştirilecek arazi belirlenen gübrelerle
gübrelenir, toprak işlemesi yapılır. Biberler düzenli
sulanarak yetiştirildiklerinden ve karık usulü sulama
yapıldığından yetiştirme yerinde masuralar hazırlanır.
Özellikle kök boğazı yanıklığı hastalığına karşı
(Phytophtora capsici Leonian) en etkin kültürel önlem
damla sulama yapılmasıdır. Böylece hastalığın su ile
yayılması önleneceğinden etkin bir mücadele edilmiş olur.
Bunun için tek veya çift sıralı yetiştirme yapılacağına göre:
tek sıralı yetiştirmelerde 0.25-0.30 m genişliğinde. çift sıralı
yetiştirmede ise 0.40-0.60 m genişliğinde ve uygun
uzunlukta masuralar hazırlanır. Sıra üzeri aralık ise çeşide
ve bölge şartlarına göre 0.20-0.50 m olabilir.
Don tehlikesi tamamen kalktıktan ve sıcaklık 15°C
civarında olduğu zaman dikime başlanır. Biber fideleri
domates ve patlıcan fideleri kadar hassas olmadıklarından
topraksız olarak da dikilebilirler. Fideler kök bölgesi
seviyesine kadar toprağa dikilmelidir. Derin dikimler birçok
hastalığın daha ilk dikimde bitkilere zarar vermesine neden
olmaktadır.
Fidelerin köklerinin zedelenmeden çıkarılmasına
özen gösterilir. Fidelerin kolay sökümünü sağladığı için
sökümden önce sulanması gerekmektedir. Viyollere tek tohum
atılmış olanlarda ise viyolden fideler toprağı ile çıkarılarak
dikimleri yapılır. Hastalığın olduğu yerlerde bu dikim sistemi
önerilmez. özellikle (Phytophtora capsici Leonian) biberde
kök boğazı yanıklığı hastalığı görülen yerler için bu dikim
sistemi önerilmez. Bunun yerine Şekil 1'de gösterildiği gibi
karık usulü yetiştiricilik yapılmalıdır. Toprağında hastalık
bulunan bölgelerde en uygun sulama damla sulamadır.
Fideler açıktaki yerlerinde gelişmeye başladığı
andan itibaren yapılacak bakım işleri başlar. Dikimden
yaklaşık 20 gün sonra birinci, bundan 3-4 hafta sonra ikinci,
bundan 3 hafta sonra da üçüncü çapa yapılır.
Hastalık, zararlı, yabani ot ve su ihtiyacı gibi
hususların denetimi için arazi sık sık kontrol edilmelidir.
Sulama işlemi çok özenli bir şekilde uygulanmalıdır.
Sulamada amaç düzenli bir nemliliği devam ettirmektir.
Biberde su noksanlığı çiçek ve küçük meyvelerin
dökülmesine, su fazlalılığı ise yaprak dökümüne neden olur.
Bu nedenle ilk meyveler görülünceye kadar sulamadan
kaşınılmalıdır. Bu devrede bitkiye gerekli olan su düzenli
aralarla çapa yapmak suretiyle toprakta muhafaza edilir.
Biber yetiştiriciliğinde sıcak havada kumlu topraklar her 2-3
günde bir sulamayı gerektirir. Ağır topraklarda ise sulama
bölgenin iklim koşullarına bağlı olmak kaydıyla 3-7 günde
bir olabilir. Bitkiler birkaç meyve tuttuğu zaman biberler az
miktarda gübreye gereksinim duyarlar. Büyüme mevsiminde
2.5-4 cm suya ihtiyaç vardır.
Şekil 1. Biber yetiştiriciliğinde karık hazırlığı dikim ve
çapadan sonra bitkilerin karık tiplerindeki görünümü.
Tek sıra dikilenlerde sıra arası 80 cm, sıra üzeri 30
cm’dir. Dekara 4200 adet bitki dikilir. Çift sıra dikimlerde
masura genişliği 60 cm, iki masura arası 80 veya 100 cm
olup, 60 cm masura genişliğinin iki yanına fideler dikilir ve
fide arası mesafesi 305080 cm’dir. Böylece tek sıraya
karşın dikilen fide sayısı artar. Böylece dekara 5300 fide
dikilebilir. 3050100 cm olduğunda ise fide sayısı azalır ve
4000 adet olur.
Saksılı dikimlerde saksının 23’ü toprak içine
konur. 13’lik kısmı toprak dışında kalır. Bu topraktaki
mantari enfeksiyonlara karşı kök boğazını korur. Plastik
torbada, altı yırtılır ve bu kısım toprakla temasa getirilir.
Böylece köklerde hiçbir zedelenme meydana gelmez.
Bitkilerin dikiminden 10-15 gün sonra bir boğaz
çapası yapılır. Eğer fideler tahta ve masuralara dikilmiş
iseler bu çapalama ile beraber arklar açılır ve sulama için
imkan hazırlanır. Bu çapadan ve sulamadan sonra bitkilerde
hızlı bir büyüme meydana gelir. Bundan sonraki işlem
sulama ve çapa yapmaktan ibarettir. Biberlerin susuz
kalmamasına özen gösterilmelidir.
Biberde verimliliğe en etkin faktör iklim ve
beslenme durumudur. Işık, sıcaklık ve nemin iyi
ayarlanması yanında, verilecek su ve gübre miktarı, meyve
ile dallar ve yapraklar arasında iyi bir denge
oluşturulmalıdır. Bitkinin genç döneminde fazla meyve
koparılmalı ve bitkinin meyve ile yorulması önlenmelidir.
Budamadan çok uç alma ile yan dal sayısının artırılması
çiçeklenmeyi ve meyve tutumunu artırır. Bitkide en az 3-4
ana dal bulunmalıdır. Ana dal sayısı bitki yaşlandıkça 7-8’e
kadar çıkartılabilir. Fazla ana dal verimi olumsuz yönde
etkiler ve ürünün erkenciliğini geciktirir.
Şeklin bozulması, rengin açılması, güneş yanıkları
en belirgin kalite bozukluklarıdır. Sivribiberlerin düzgün
olması, fazla eğrilmemesi istenir. Dolma biberler 3-4 loplu
olmalıdır. Taze biberde kızarma belirtileri, rengin
bozulmasına ve kalitenin düşmesine neden olur. Ayrıca
meyve üzerinde mantari, bakteriyel kökenli çürümeler arzu
edilmez. Meyvelerin istenen büyüklüğü almaması başlıca
kalite hataları arasındadır.
Bir Görüş Bildir