Biber Yetiştiriciliğinde Gübreleme – Teknik Rehber ve Uygulama Önerileri

Ülkemizin birçok yerinde acı-tatlı taze biber, dolmalık, kurutmalık ve sanayi tipi (salçalık) biber yetiştiriciliği yapılmaktadır. Çeşitlere göre değişmekle birlikte 100 g taze biberin yapısında ortalama olarak 200 mg azot (N), 27 mg fosfor (P) ve 210 mg potasyum (K) bulunmaktadır.

Biber drenajı iyi olan, taban suyu yüksek olmayan, kumlu tın ve tınlı bünyeye sahip, organik maddece zengin, derin yapılı, hafif asit-nötr (pH 6,5–7,5) ve besin maddesince zengin topraklarda iyi gelişir. Fide dikiminden 2,5–3 ay sonra ürün vermeye başlayan biber bitkisinden, çeşitlere göre açıkta yapılan yetiştiricilikte dekardan 3–6 ton arasında ürün alınabilmektedir.

Domatesten sonra tuzluluğa en hassas olan biber bitkisi, toprak pH değeri 6,5’in altında ise meyvelerin uç kısmında ve çiçek burnu kısmında renk açılması gösterir. Bu kalsiyum noksanlığıdır. Bu gibi topraklarda fide dikiminden 5–6 ay önce tarım kireci (Dolomit - CaCO₃ + MgCO₃) toprak analizine göre uygulanıp toprağa karıştırılmalıdır. Kireç uygulaması kesinlikle her yıl yapılmaz. Toprak pH değeri ölçtürülerek kullanılmalıdır.

Yüksek pH değeri (pH 8.0’ın üzerinde), fosfor ve mikro besin elementleri yapraklardan izlenebilir. Toprağın pH değerini azaltmak için fide dikiminden 2–3 ay öncesinde çok ince öğütülmüş toz sarı kükürt uygulamak gerekir.

Biber yetiştiriciliği konusunda yapılan bilimsel çalışmalarda, biberde en hızlı besin maddesi alınımının fide dikiminden sonra 3–5’ci aylar arasında olduğu belirlenmiştir. İlk meyve hasadından hasat sonuna kadar birkaç kez hasadı yapılan biber bitkisinde, fide dikiminden önce taban (toprak altı) gübreleme ve karık usulü sulama yapılıyorsa 2–3 kez üst gübreleme yapılmalıdır. Damla sulama ile yetiştiricilik yapılıyorsa, gelişme dönemine göre yapılan sulamalarda, damla sistemine uygun gübrelerle gübreleme yapmak gerekir.

Biber bitkisinin dekardan alınan ürün miktarına göre ürün ve bitkinin diğer kısımları (kök – sap - dal – yaprak) ile topraktan kaldırdığı Azot(N), Fosfor(P₂O₅) ve Potasyum(K₂O) miktarları aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. Bu üç ana besin maddesine ilave olarak toprakta fazla miktarda kalsiyum ve magnezyum da kaldırmaktadır. Toprak analizine göre gerektiğinde bu iki besin maddesini ihtiva eden gübreleri vermek gerekir.

Biber bitkisinin topraktan kaldırdığı besin maddesi konusunda yapılan çalışmalarda bir ton biber ürünü ile 3,2 kg kalsiyum (CaO) ve 0.9 kg magnezyum (MgO) kaldırdığı belirlenmiştir.

Biber yetiştiriciliğinde gübre uygulaması, toprak analizine göre planlanmalıdır. Taban gübrelemesi, fide döneminden birkaç hafta önce fide dikim derinliğinin 8–10 cm aşağısına inecek şekilde uygulanmalıdır. Bunun yanında fide dikiminde, ilk can suyu uygulamasında başlangıç gübresi adını verilen eriyik halde gübreleme yapmak gelişmeyi hızlandırdığı gibi verim ve kalite üzerine de etkili olur.

Üst gübreleme ara çapalamada ve sulama günü öncesinde olmak üzere 2–3 defa yapılmalıdır. Üst gübrelemede gerekirse potasyumlu gübre (Potasyum Nitrat) verilebilir. Biberlerde kalsiyum noksanlığından ileri gelen çiçek burnu renk açılması görülüyorsa, ara çapalamada (ilk üst gübreleme) mutlaka Kalsiyum Nitrat (%15.5 N + %26 CaO) uygulamak gerekir. Bu yapılmaz ise Kalsiyum Nitrat gübresinden 100 litre suda 1 kg eriterek yapraktan 1–2 kez (10–15 gün ara ile) uygulama yapılmalıdır. Kalsiyum Nitrat katiyetle zirai ilaçlama ile birlikte verilmemelidir.

Dekardan 5–6 ton verim için örnek olarak aşağıda damla sulama ile gübreleme programı verilmiştir. Damla sulama ile gübrelemede mutlaka toprak analizi ve sulama suyu kalite analizi yaptırınız. Damla sulamaya başlamadan önce, fide dikimi ile ilk damla sulama arasında geçen sürede bitkinin gelişmesi için fide dikim öncesi mutlaka taban (toprak altı) gübre kullanmak gerekir.

Taban gübre olarak hafif bünyeli topraklarda üç besinli (NPK) 15-15-15+Zn, 12-12-12+10 OM, 13-24-12+Zn gübrelerinden biri tercih edilmelidir. Damla sulama başlayınca aşağıdaki gübreleme programı uygulanabilir.

* Çiçek burnunda renk açılması varsa uygulanır. Bir dönemdeki gübre miktarları o dönemde yapılacak sulama adedine bölünerek uygulanır.

Potasyum Nitrat gübresi ile birlikte fosforlu gübreler (MAP, MKP, Fosforik Asit) ve sülfatlı gübreler (Amonyum Sülfat, Potasyum Sülfat) damla sisteminde aynı anda uygulanmamalıdır. Aksi takdirde sistemde tıkanmalar meydana gelebilir.

Uygun pH değerinde olmayan topraklarda ve bitki besin elementi dengesizliği veya noksanlığı olan topraklarda biber yetiştiriciliği yapıldığında yapraklarda ve meyvede element noksanlığı belirtileri görülür.

• Alt (yaşlı) yapraklarda: Azot, Fosfor, Potasyum, Magnezyum eksikliği
• Genç (taze) yapraklarda: Kalsiyum, Kükürt, Mikro besin elementleri eksikliği
• Meyve uçlarında renk açılması ve şekil bozukluğu: Kalsiyum eksikliği

Beslenme kontrolü için çiçeklenme başlangıcında bitkinin orta kısmından alınan yaprak örnekleri analiz ettirilerek beslenme durumu kontrol edilmelidir.

Biber yetiştiriciliğinde gübreleme, toprak yapısı, pH dengesi ve bitki gelişim evrelerine göre planlanmalıdır. Taban gübrelemesi, fide dikiminden önce yapılmalı; üst gübreleme ise bitkinin gelişme dönemine göre 2–3 kez uygulanmalıdır. Damla sulama sistemlerinde, sulama suyuna uygun gübreler tercih edilmeli ve sistemin tıkanmaması için gübre kombinasyonlarına dikkat edilmelidir.

HPA Plus gibi biyolojik aktivatörler, klasik gübreleme programlarına entegre edildiğinde bitkinin besin alımını hızlandırır, stres toleransını artırır ve verimi yükseltir. Özellikle kök gelişimi ve meyve tutumu dönemlerinde doğru doz ve zamanlama ile kullanıldığında hem kalite hem de hasat süresi üzerinde olumlu etkiler sağlar.

Besin elementi noksanlıkları, yaprak ve meyve gözlemleriyle erken teşhis edilip, yaprak analizleriyle desteklenmelidir. Bu analizler, gübreleme programının doğruluğunu kontrol etmek ve eksikliği gidermek açısından kritik öneme sahiptir.

Sonuç olarak, biberde yüksek verim ve kaliteli ürün elde etmek için dengeli gübreleme, doğru sulama yöntemi, toprak analizi ve biyolojik desteklerin birlikte değerlendirilmesi gerekir. Bu bütüncül yaklaşım, hem ekonomik verimliliği hem de sürdürülebilir üretimi garanti altına alır.